کاربست نظریۀ ژان رنه لادمیرال در ارزیابی کیفیّ ترجمۀ الهی قمشه‌ای از برخی آیات پانزده جزء دوم قرآن

مسعود فکری; اکرم مدنی

نویسندگان

مسعود فکری ^📧 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
اکرم مدنی دانشجوی دکترای مطالعات ترجمه، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بررسی شیوه‌های ترجمۀ قرآن و بیان نقاط قوت و ضعف آنها می‌تواند برای مترجمان فعال در این عرصه راهگشا بوده و دانش ترجمۀ قرآن را بالنده‌تر و پویاتر نماید. از آنجایی که هدف از ترجمۀ قرآن فهم بهتر آن در زبان مقصد است، در این پژوهش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریۀ مقصدگرای لادمیرال (1994م.)، که شامل مؤلفه‌هایی چون جا‌به‌جایی، افزوده‌سازی و تفسیر حداقلی برای درک بهتر خوانندۀ مقصد است، ترجمۀ مهدی الهی قمشه‌ای از پانزده جزء دوم قرآن واکاوی شده است تا ضمن ارزیابی انطباق این نظریه بر ترجمه، میزان موفقیت مترجم در ارائه ترجمه‌ای روان و سلیس در مقصد نیز سنجیده شود. نتایج تحقیق به این نکته اشاره دارد که در این ترجمه مؤلفه‌های افزوده‌سازی، تفسیر حداقلی و ناهمگون‌سازی نظریه لادمیرال بیشترین بسامد را دارا می‌باشد. مترجم با هدف مقصدگرایی و افزوده‌هایی که جهت درک و فهم بهتر خواننده آورده، ضمن روان‌سازی متن، ترجمه را از متن اصلی قرآن بلندتر ساخته تا جایی که می‌توان این ترجمه را یک تفسیر مختصر از قرآن تلقی کرد.

کلمات راهنما:

پانزده جزء دوم قرآن، ترجمۀ قرآن، ژان رنه لادمیرال، مهدی الهی قمشه‌ای

مراجع

قرآن کریم، ترجمۀ مهدی الهی قمشه‌ای (1368ش.). چاپ دوم. تهران: بنیاد نشر قرآن.

آزادی، علی (1380ش). نقد و تحلیل و مقایسه تطبیقی دو ترجمه قرآن (پانزده جزء اول) از ترجمه‌های مهدی الهی قمشه‌ای و بهاء‌الدین خرمشاهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

بستانی، قاسم و حویدر، عباس (1391ش). الهی قمشه¬ای و ترجمۀ قرآن، دو فصلنامه پژوهش‌های تعلیم و تربیت اسلامی، صص23–52.

بیکر، مونا و سالدنیا، گابریئلا (1396ش). دایرة المعارف مطالعات ترجمه، ترجمۀ حمید کاشانیان. تهران: فرهنگ نشر نو.

بیکر، مونا (1393ش). به عبارت دیگر، ترجمۀ علی بهرامی. تهران: نشر رهنما.

پاکتچی، احمد (1392ش). ترجمه‌شناسی قرآن کریم (رویکرد نظری و کاربردی)، چاپ سوم. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

حقانی، نادر (1386ش). نظرها و نظریه‌های ترجمه. تهران: انتشارات امیرکبیر.

طباطبایی، سید محمد حسین (1382ش). تفسیر المیزان، ترجمۀ سید محمد‌باقر موسوی همدانی، جلد 13- 20. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

لادمیرال، ژان رنه (1400 ش). گزاره‌هایی در باب ترجمه، ترجمۀ فاطمه میرزا ابراهیم تهرانی. تهران: نشر لوگوس.

لطفی‌پور ساعدی، کاظم (1397ش). درآمدی به اصول و روش ترجمه، چاپ دوازدهم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

مجیدی، حسن (1398ش). بررسی نقدی ترجمه الهی قمشه‌ای بر سورة مبارکۀ بقره، همایش ملی نقد زبان شناختی ترجمه‌های معاصر فارسی قرآن کریم، کرج.

نیازی، شهریار و قاسمی اصل، زینب (1397ش). الگوهای ارزیابی ترجمه، چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

یزدان‌پناه، خداکرم (1377ش). مقایسه ترجمه قرآن کریم از مهدی الهی قمشه‌ای با ترجمۀ عبدالمحمد آیتی (ترجمه پانزده جزء اول)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.