بررسی مقابله‌ای برگردان انگلیسی اصطلاحات فرهنگ‌محور گلستان سعدی

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی مشکلات ترجمۀ اصطلاحات فرهنگ‌محور می‌پردازد. اصطلاحات فرهنگ‌محور به مفاهیم، مواد و آداب و سننی اشاره دارد که در یک فرهنگ وجود دارد ولی در فرهنگ دیگری وجود ندارد. از این رو زبان مقصد در ترجمه معمولاً فاقد اصطلاحات فرهنگی متناظر و معادل با اصطلاحات زبان مبدأ است. هدف این پژوهش شناسایی راهکارهایی است که مترجمان گوناگون در رویارویی با چنین اصطلاحاتی در پیش می‌گیرند. در این پژوهش، اصطلاحات فرهنگ‌محور در متن اصلی (فارسی) – که باب دوم کتاب گلستان سعدی بود، شناسایی شد. راهکارهای ترجمه به کار رفته در مورد هر یک از اصطلاحات مشخص شد و سرانجام بر اساس عناصر معنایی هر اصطلاح و مقایسۀ آنها در متن مبدأ و مقصد، راهکارهایی که قابلیت بیشتری برای انتقال مفاهیم ضمنی و فرهنگ‌محور این اصطلاحات داشتند، مشخص شدند. نتایج این پژوهش از این قرار است: الف) هیچ کدام از مترجمان مورد بررسی در این تحقیق نتوانسته است کل معانی فرهنگی و ضمنی واژگان فرهنگ‌محور زبان فارسی را به زبان انگلیسی منتقل کند؛ ب) با توجه به ماهیت متن مورد بررسی، به نظر می‌رسد از میان راهکارهای ترجمه‌ای گوناگون، راهکارهای دوگانه متشکل از راهکار «انتقال یا وام‌گیری» در ترکیب با یک راهکار دیگر مانند «معادل توصیفی» یا «پانویس» قابلیت بیشتری برای انتقال هم رنگ و بوی محلی اثر و هم بسیاری از معانی فرهنگی و ضمنی اصطلاحات فرهنگ‌محور را داشته باشد.