راهبردهای ترجمانی عناصر فرهنگی بومی در رمان هزار خورشید تابان

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی راهبردهای ترجمه مورد استفاده مترجمان ایرانی انجام شد. بدین منظور، بیست فصل ایتدایی رمان «هزار خورشید تابان» به عنوان متن مبدأ انتخاب شد. همچنین دو ترجمه از این رمان به عنوان متن مقصد بررسی شد. در‌حالی‌که ترجمۀ نخست توسط یک مترجم حرفه‌ای انجام شده بود، ترجمۀ دوم حاصل کار مترجمی تازه‌کار بود. ایتدا تمامی عناصر فرهنگی که شامل 735 مورد بودند بر اساس چارچوب میکوتایت (2005) از متن اصلی استخراج شد. سپس هر کدام از موارد یافت شده با دو ترجمۀ آن مقایسه شد تا مشخص شود از چه راهبردهایی جهت ترجمه این عناصر استفاده شده است. در این پژوهش، علاوه بر چارچوب راهبردهای ترجمه دیویس (2003)، یک مورد تحت عنوان «ترجمه عادی» به این چارچوب اضافه شد که بیانگر زمانی بود که مترجم از هیچ یک از هفت راهبرد نام برده شده در چارچوب دیویس استفاده نکرده بود. بنا بر نتایج تحقیق، «ترجمه عادی» و «حفظ عنصر فرهنگی از زبان مبدأ به مقصد» فراوان‌ترین راهبردهای مورد استفاده هر دو مترجم بودند. در‌حالی‌که مترجم حرفه‌ای از راهبرد «اضافه نمودن» به‌عنوان سومین راهبرد پرکاربرد استفاده کرده بود، مترجم غیرحرفه‌ای در بیشتر مواقع راهبرد «حذف» را به‌کار گرفته بود که در نتیجه، سومین راهبرد مورد استفاده مترجم غیرحرفه‌ای از لحاظ فراوانی بود. نتایج همچنین دربرگیرندۀ تفاوت‌های آماری معنادار بین راهبردهای بررسی شده در هر دو ترجمه بودند.