جنسیت و ایدئولوژی در ترجمه با رویکرد تحلیل انتقادی کلام

چکیده

در این مقاله ارتباط میان جنسیت مترجم و میزان تأثیر ایدئولوژی‌ وی بر متن مقصد مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش توصیفی و با طرح پس‌رویدادی است و بر مبنای نظریه تحلیل انتقادی کلام در ترجمه (فرحزاد). جهت آزمون فرضیه، ۲۴ شرکت‌کننده، به طور مساوی از دو جنس زن و مرد، با این طرح همکاری کردند و متونی برگزیده از زبان انگلیسی برای ترجمه به فارسی به همه آنها به طور یکسان داده شد؛ متون ترجمه شده بر مبنای تئوری مذکور مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی نشان داد که همه شرکت‌کنندگان در ترجمه به کرات ایدئولوژی و باورهای خود را در متن لحاظ کرده بودند، اما میزان استفاده مترجمان مرد در مجموع بیشتر از مترجمان زن بود. علاوه بر این، از آنجایی که شرکت‌کنندگان در طرح همگی ایرانی بودند، مسئله فرهنگی تعارف نیز مورد بررسی قرار گرفت. شرکت‌کنندگان در ترجمه متونی که به منظور سنجش این مورد به آنها داده شده بود نشان دادند که هر دو جنس، ایدئولوژی خاص خود را که در روابط اجتماعی نمود می‌یابد در ترجمه وارد می‌کنند، اما در این مورد مترجمان زن تا حدی بیشتر از مترجمان مرد از ایدئولوژی خود در ترجمه‌هایشان استفاده کردند.