نقشۀ توسعۀ مطالعات ترجمۀ بومی در ایران

نویسندگان

چکیده

در سال‌های اخیر، به بومی‌سازی (به‌ویژه بومی‌سازی علوم انسانی) از منظرهای گوناگون توجه ویژه‌ای شده است. هدف از این پژوهش مفهومی ارائۀ نقشۀ توسعۀ مطالعات ترجمه بومی است. منظور از مطالعات ترجمه بومی همسویی آن با اهداف و نیازهای بومی است. نقشه‌ای شامل 10 مؤلفه ارائه می‌شود که عبارت‌اند از: (1) طراحی پیکره‌های جامع و تخصصی به‌روزشوندۀ آثار ترجمه‌شده از و به فارسی، (2) ترجمۀ منابع مطالعات ترجمه به فارسی و یکدست‌سازی اصطلاحات، (3) ارائۀ مدل‌های بومی تحلیل تاریخ ترجمه، (4) بررسی نظریه‌های ترجمه در بافت بومی، (5) جامعه‌شناسی ترجمه و مترجم، (6) انجام پژوهش‌های کتاب‌سنجی و آسیب‌شناسی، (7) برگزاری جلسات نظریه‌پردازی و مناظره و نقد، (8) انجام پژوهش‌های مفهومی، (9) ترجمۀ هدف‌مند، نقد نظام‌مند آثار ترجمه‌شده و حرکت از ترجمه به تألیف و (10) ارتقای شأن رشته و درک عامۀ مردم از ترجمه و مطالعات ترجمه. ارائۀ این نقشه و مؤلفه‌های آن ناقض فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که در این زمینه صورت گرفته نیست. هدف ارائۀ نقشۀ یکپارچه است. بحث دربارۀ نقشه و نقد آن ممکن است سبب بازنگری مؤلفه‌های نقشۀ توسعۀ مطالعات ترجمه بومی شود.

کلمات راهنما:

بومی‌سازی, بومی‌سازی مطالعات ترجمه در ایران, مطالعات ترجمه بومی, نقشۀ توسعۀ مطالعات ترجمه بومی

بیوگرافی نویسنده

محمدرضا رضائیان دلوئی، دانشگاه بیرجند

استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران؛

مراجع

آذرنگ، عبدالحسین (1394). تاریخ ترجمه در ایران: از دوران باستان تا پایان عصر قاجار. تهران، ایران، ققنوس.

الیاثی، طاهره (1398). مقایسه دو ترجمه فارسی کتاب نیروی حال نوشته اکهارت تله، ترجمه مسیحا برزگر و هنگامه آذرمی، بر اساس نظریه ونوتی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.

امیدیان، مرتضی و احمد زندوانیان (1398). «بومی‌سازی علم روا‌نشناسی در راستای تحول و ارتقای علوم انسانی با رویکرد قانون برنامه ششم توسعه». فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دورۀ 7، ش. 2، صص. 226ـ247.

تقی‌زاده رضائی آذر، طاهره (1396). جایگاه مترجم شفاهی در ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه علامه طباطبائی.

جمشیدی، محمدحسین و داوود سبزی (1394). «نظریه‌پردازی؛ گامی مهم در بومی‌سازی علوم انسانی». مهندسی فرهنگی، س. 9، ش. 83، صص. 126ـ149.

خالقی، ساناز (1397). بررسی تطبیقی عناصر فرهنگی در سه ترجمۀ فارسی پیرمرد و دریا براساس راهکارهای بومی‌گرایی و بیگانه‌گرایی ونوتی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه البرز.

سعیدی، مریم و پروانه معاذاللهی (1396). سنت ترجمه در عصر ایلخانان و تیموریان. تهران: قطره.

شمسائی، خسرو؛ مسعود جعفری‌نژاد و احمد آذین (1399). «بومی‌سازی، راهکار مقابله با چالش کارکرد منفی احزاب سیاسی (معطوف به اندیشه سیاسی آیت‌ا. خامنه‌ای)». پژوهش‌های سیاست اسلامی، س. 8، ش. 17، صص. 225ـ256.

علی‌بخشی، عباس (1395). «علوم انسانی بومی و تمدن‌سازی اسلامی؛ موانع، راهکارها و قابلیت‌ها». عیار پژوهش در علوم انسانی، س. 7، ش. 1، پیاپی 13، صص. 29ـ48.

فتحعلی‌پور، مرتضی (1392). بررسی ترجمه ادبیات کودکان در ژانر فانتزی با استفاده از استراتژی بیگانه‌سازی و بومی‌سازی ونوتی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

ملانظر، حسین (20 تیر 1391). «آسیب‌شناسی ترجمه در ایران در گفت‌وگو با مدیر گروه مترجمی زبان انگلیسی دانشگاه علامه طباطبائی: بدون نیازسنجی و بی‌هدف ترجمه می‌کنیم». روزنامۀ ایران، س. 18، ش. 5122، ص. 12.

موفق، حسن؛ غلامرضا هاشم‌زاده خوراسگانی و اسفندیار دشمن‌زیاری (1399). «مطالعۀ بومی‌سازی مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی بر اساس آموزه‌های دین اسلام و فرهنگ ایران». دوماهنامۀ علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، س. 11، ش. 2، صص. 193–214.

محجوب، سیده‌نگین (1399). معیار انتشاراتی‌های ایران برای نشر ترجمه ادبی: بر اساس دیدگاه بوردیو. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه خاتم.

معاذاللهی، پروانه (1396). «عادت واره مترجمان» و «عادت واره نویسندگان»: بررسی رابطه بین ترجمه ادبی و آثار داستانی در ایران بین سالهای 1320 و 1345 بر پایه نظریه بوردیو. پایان‌نامۀ دکتری چاپ‌نشده، دانشگاه علامه طباطبائی.

مهرگان راد، رویا (1398). مدلی برای عادت‌واره حرفه‌ای مترجم: مورد پژوهی عبدا. کوثری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه فردوسی مشهد.

نادری، شبنم (1394). اخلاق در ترجمه: مجموعه قواعد اخلاقی در بافت ایرانی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه علامه طباطبائی.

Atefmehr, Z. & Farahzad, F. (2021). Microhistorical research in translator studies: An archival methodology. The Translator, https://doi.org/10.1080/13556509.2021.1944022

Bowker, L. (2000). A corpus-based approach to evaluating student translations. The Translator, 6(2), 183–210.

Chesterman, A. (1997). Memes of translation: The spread of ideas in translation theory. Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

Chesterman, A. (2005). Problems with strategies. In K. Károly & Á. Fóris (Eds.), New trends in translation studies (pp. 18–28). Budapest: Akadémiai Kiadó.

Chesterman, A. (2009). The name and nature of translator studies. HERMES-Journal of Language and Communication in Business, 42, 13–22.

Even-Zohar, I. (1990). The position of translated literature within the literary polysystem. Poetics Today, 11(1), 45–51.

Grbić, N. (2013). Bibliometrics. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 4, pp. 20–24). Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

House, J. (2015). Translation quality assessment: Past and present. London, England: Routledge.

Koskinen, K. (2010). What matters to translation studies. In D. Gile, G. Hansen & N. K. Pokorn (Eds.), Why translation studies matters (pp. 15–26). Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

Marco, J. (2009). The terminology of translation: Epistemological, conceptual and intercultural problems and their social consequences. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.), The metalanguage of translation (pp. 65–78). Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

Mauranen, A., & Kujamäki, P. (Eds.) (2004). Translation universals: Do they exist? Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

PACTE Group (2017). PACTE Translation Competence model: A holistic, dynamic model of translation competence. In A. Hurtado Albir (Ed.), Researching translation competence by PACTE Group (pp. 12–41). Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

Pym, A. (2014). Exploring translation theories (2nd ed.). London, England, Routledge.

Reiss, K., & Vermeer, H. J. (2014). Towards a general theory of translational action: Skopos theory explained. London, England: Routledge.

Venuti, L. (1995). The translator’s invisibility: A history of translation. London, England: Routledge.

van Doorslaer, L. (2016). Bibliometric studies. In C. V. Angelelli & B. J. Baer (Eds.), Researching translation and interpreting (pp. 168–176). Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

Williams, J., & Chesterman, A. (2002). The map: A beginner’s guide to doing research in translation studies. Manchester, England: St. Jerome.

Downloads

چاپ‌شده

2022-07-21

ارجاع به مقاله

رضائیان دلوئی م. (2022). نقشۀ توسعۀ مطالعات ترجمۀ بومی در ایران. فصلنامه مطالعات ترجمه ایران, 20(78), 133–148. Retrieved از https://www.journal.translationstudies.ir/ts/article/view/967

شماره

نوع مقاله

مقاله علمی-پژوهشی

DOR