روش‌های برگردان مجاز مفرد مرسل در ترجمه‌های کهن قرآن کریم با بررسی موردی ترجمه‌های طبری، میبدی و ابوالفتوح رازی
چکیده
آشنایی با فنون بلاغت و شناخت مجاز و اقسام آن یکی از مباحث مهم در ترجمه قرآن کریم است. لذا بر این اساس در این نوشتار ابتدا روش بررسی ترجمه قرآن، مجاز و اقسام آن ذکر شده و آنگاه با استفاده از روش استقرائی-استنتاجی با ذکر شواهدی از مجاز مفرد مرسل از ده جزء دوم قرآن کریم، روش‌های برگردان آنها در سه ترجمه کهن قرآن (طبری، میبدی و ابوالفتوح رازی) بررسی شده است. با توجه به یافته‌های تحقیق و تحلیل آن حاصل این پژوهش مشخص می‌کند: مترجمان مورد بحث روش یکسانی در برگردان مجاز مفرد مرسل نداشته‌اند. آنها از روش‌های مختلف ترجمه همچون ترجمه تحت‌اللفظی، محتوایی و نیز تفسیری در انتقال مفهوم مجاز به مخاطب بهره جسته‌اند. مترجمان ترجمه طبری و ابوالفتوح رازی بیشترین ترجمه تحت‌اللفظی را داشته‌اند. اما میبدی بیشترین ترجمه محتوایی را در برگردان مجاز داشته است.
کلمات راهنما:
روش‌های ترجمۀ قرآن, مجاز مفرد مرسل, ترجمۀ طبری, ترجمۀ میبدی, ترجمۀ ابوالفتوح رازیمراجع
آلوسى، س.م. (1415). روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم. تحقیق: على عبدالبارى عطية. ط. 1. بيروت: دارالكتب العلمية.
ابن عاشور، م. (بی. تا.). التحرير و التنوير. ط. 1. بيروت: موسسة التاريخ.
ابن قتیبه،ع. (بی. تا.). تأویل مشکل القرآن. بيروت: دارالکتب العلمیة.
ابن منظور، م. (1414). لسان العرب المحیط. بیروت: دارصادر.
ابوالفتوح رازى. ح. (1408). روض الجنان و روح الجنان فى تفسيرالقرآن. تحقیق: دکتر محمدجعفر یاحقی و دکتر محمد مهدی ناصح. چ. 1. مشهد: بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
ارمی علوی، م. (1426). حدائق الروح و الریحان فی روابی علوم القرآن. تحقیق: هاشم بن محمدعلی مهدی، ط. 2. بیروت: طوق النجاح.
اقبالی، ع. و رحیمی، ز. (1393). «نگاهی به ترجمه مجاز مرسل در قرآن کریم». پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال سوم، ش. 7، ص.130–105.
بی‌آزار شیرازی، ع. (1376). قرآن ناطق. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
تفتازانی، س. (1380). مختصرالمعانی. چ. 7. قم: انتشارات دارالفکر.
تفتازانی، س. (1387). المطول و معه حاشیة العلامة السیدالشریف الجرجانی. ط1. الناشر: دارالکوخ للطبعة.
جرجانی، ع. (بی. تا.). أسرارالبلاغة، تحقیق: محمود محمد شاکر. مصر. قاهرة: ناشر مکتبة المدنی القاهرة-دارالمدنی بالجدة.
جواهری، س.م. (1384). «پژوهشی در انواع ترجمه قرآن کریم». پژوهش‌های قرآنی. ش. 42–43، صص. 159–136.
حجازی، م. (1411). المعجم الوجیز. قم، ایران: منشورات دارالثقافۀ.
حسنی، م. (1394). «شیوه ترجمه مجاز مرسل در ترجمه‌های معاصر قرآن با تکیه بر ترجمه‌های مکارم، فولادوند، الهی قمشه‌ای و معزی». مطالعات ترجمه، ش. 52، صص. 38–19.
حسينى جرجانى، س. ا. (1404). آيات الأحكام. چ. 1. تهران: انتشارات نويد.
حسینی شاه عبدالعظیمی، ح. (1363). تفسیر اثنا عشری. چ. 1. تهران: انتشارات میقات.
حقى بروسوى، ا. (بی. تا.). تفسير روح البيان، ط. 1. بيروت: دارالفكر.
درويش، م. (1415). اعراب القرآن و بيانه. ط. 4. سوريه: دارالارشاد.
راغب اصفهانى، ح. (1412). مفردات ألفاظ القرآن. ط. 1. بيروت: دارالکتب الاسلامیة.
زحيلى، و. (1418). التفسير المنير فى العقيدة و الشريعة و المنهج. ط. 3. بيروت، دمشق: دارالفکر المعاصر.
زمخشرى، م. (1407). الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل. ط. 3. بيروت: دارالكتاب العربي.
سکاکی، أ. )بی. تا..( مفتاح العلوم. بیروت، لبنان: دارالکتب العلمیة.
سیوطی، ج. )1386(. الإتقان فی علوم القرآن. تصحیح: حمدابوالفضل ابراهیم. چ. 6. تهران: انتشارات امیرکبیر.
صافى، م. (1418). الجدول فى اعراب القرآن. ط. 4. دمشق: دارالرشيد. بیروت: مؤسسة الإيمان.
طباطبايى، س.م. (1417). الميزان فى تفسير القرآن. چ. 5. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
طبرسى، ف. (1372). مجمع البيان فى تفسير القرآن. چ. 3. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
فراء، ا. (بی. تا.). معانی القرآن. ط. 1. مصر: دارالمصریة للتألیف و الترجمة.
فراهیدی، خ. (1410). العین. چ. 2. قم: انتشارات هجرت.
قرآن کریم.
قلی‌زاده، ح. (1384). «مشکلات ساختاری ترجمه قرآن کریم». مجله معارف، ش. 28، صص. 52–46.
کاشانی، م. (1336). تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين. چ. 3. تهران: كتابفروشى محمد حسن علمى.
مترجمان. (1356). ترجمه تفسیر طبری. تحقیق: حبیب یغمایی. تهران: انتشارات توس.
مظهرى، م. (1412). التفسير المظهرى. ط. 1. پاكستان: مكتبة رشدية
میبدی، ا. (1371). کشف الأسرار وعدة الأبرار. تحقیق: علی اصغر حکمت. تهران: انتشارات امیرکبیر.
Munday, j.(2008). Introducing translation studies: Theories and applications. Fourth Edition. London and New York: Rout ledge
Newmark, P. (1988). A textbook of translation. New York: Prentice Hall.
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
